U okviru Dana nauke 2017 crnogorski osnovci iz podgoričke Osnovne škole „21. maj” imali su jedinstvenu priliku da po prvi put u istoriji našeg školstva stupe u direktnu radio-vezu sa Međunarodnom svemirskom stanicom. Našim učenicima sagovornik iz svemira bio je astronaut Džoe Akaba, član posade koja se trenutno nalazi na svemirskoj stanici.
Tokom desetak minuta koliko je radio veza trajala učenici su postavili 17 pitanja na koja su dobii odgovore. Da bi se ostvarila direktna radio komunikacija sa svemirskom stanicom, bilo je potrebno riješiti niz tehničkih problema.
Prvi signal sa svemirske stanice smo čuli u 13.48 kada je ona bila iznad najjužnijeg dijela Alžira na pravolinijskoj udaljenosti od 2.150 km od nas. Nakon tridesetak sekundi signala je postao jasan, čujnost i kvalitet govora su bili izvanredni. Stanica je dalje išla putanjom preko Sredozemnog mora, zatim preko Grčke, Bugarske, Crnog Mora... Da bi iznad Volgograda u Rusiji, kada je bila na 2.250 km od nas, ali sad prema sjevero-istoku signal nestao zbog zalaska za radio-horizontom. Ukupnotrajanje veze bilo je 9 minuta i 45 sekundi.
Tokom desetak minuta, koliko u Džou Akabi postave po jedno pitanja na koje su dobili odgovore. Konverzacija je odvijala na engleskom jeziku i učenici su se pokazali odlično. Školski hol u kom je instalirana oprema je bio pun đaka i roditelja. Svi, i rodbina i učenici, i nastavnici, osjećali su ponos. A tako bi trebalo i svi mi, jer đaci OŠ „21. maj” prvi su u Crnoj Gori i regionu koji su, kako neko ispunjen ponosom reče, „stigli do svemira i dodirnuli zvijezde”...
Ovaj, prilično kompleksan inžinjerski poduhvat, koji je u svemu uspješno realizovan, ostvarila je ekipa Radio-kluba „Podgorica” pojačana članovima univerztetskog radio-kluba „Student”.
Korišten je je radio-amaterski ospeg 144-146 MHz, vrsta rada semi-dupleksa, frekventna modulacija sa širinom kanala od 25 KHz.
Pošto je izlazna snaga predajnika koji se nalazi na svemirskoj stanici reda 10W bilo je potrebno pipremiti dobar antenski sistem i pretpojačala sa što nižim šumnim brojem. Kako se svemirska stanica kreće brzinom od oko 28.000 km/h pripremljeni su rotatorski motori koji su antene usmjeravali po azimutu i elevaciji a njima se upavljalo preko posebnih elektronskih kontrolera koji su bili spregnuti sa softverom za proračun putanje stanice. Obzirom na veliku brzinu kreanja stanice trebalo je na prijemnoj stanici voditi računa i o Doplerovom efektu. Sa emisione strane stvar je bila jednostavnija, ali su ljudi iz Radio-kluba „Podgorica” uradili sve da signal sa zemlje, koji se emitovao radio predajnikom snage 20W (vođen u VHF linearni pojačivač koji je davao izlaznu snagu od 200 W) bude besprekoran.
Sva potrebna oprema je dan ranije bila instalirana u školskom holu a motorizovani antenski sistem je postavljen u školskom dvorištu. Sve u svemu prilično kompleksan inžinjerski poduhvat koji je u svemu uspješno realizovan sopstvenim snagama i opremom kojom radio-klub „Podgorica” raspolaže.
S.Ć.


Pitanja i odgovori

Pitanja su postavljali Miona, Vukan, Verna, Andrija, Jelena, Nemanja, Ajša, Bogdan, Milica, Pavle, Iva, Đorđe, Jelena, Mia, Risto i Danilo. Njihova pitanja bila su raznovrsna, interesantna, i dokazala su da naši osnovci imaju znanja iz fizike i o svemiru. Zanimalo ih je sve – od toga šta bi bilo kada bi kamenčić oštetio svemirtsku stanicu, do toga kako se kosmonauti hrane i čime im je ispunjena svakodnevica.